HATARİ!

(HATARI!)

(1962)

(Çizgi Roman / Tam Macera / Tek Sayı)

Çeviri ve Balonlama: gitarisyen

Ne yalan söyleyeyim; daha önce "Hatari!" filmini hiç duymamış, bu filmden uyarlanmış olan "Hatari!" isimli çizgi romanı da hiç okumamıştım. (Sinemayla ilgilenen, kendisini bir sinema sever olarak tanımlayan, her fırsatta sinemayı ve özellikle eski tarihli klasik filmleri sevdiğini söyleyen ve üstelik "Vahşi Yaşam" konusundaki tüm filmleri ve belgeselleri kaçırmamaya çalışan biri olarak bu filmi izlememiş, hatta ismini bile duymamış olmam da benim ayıbım olsun!) Bundan birkaç ay önce çeviri ve balonlamasını yapabileceğim yabancı dilde bir çizgi roman ararken (Türkiye'nin en iyi çizgi roman paylaşım sitelerinden biri olan Çizgi Diyarı'nın en önemli ve değerli ustalarından olan) sevgili scanfan üstadımızın BURADA açtığı konuyla haberim oldu "Hatari!" çizgi romanından. Gelin, öncelikle sevgili scanfan'ın açtığı konuda yazdıklarına bir göz atalım:

Tabii ki; çizgi roman, çizgi romanın konusu ve çizgi romanın uyarlandığı film hemen ilgimi çekti. Önce çizgi romanın orijinal dildeki nüshasını indirip epeyce bir inceledikten sonra internette bu filmi aramaya koyuldum. Sonunda da "Hatari!" filmini online (ve Türkçe alt yazılı) olarak izleyebileceğim bir site buldum ve birkaç gün boyunca tekrar tekrar ve sindire sindire izledim bu güzel filmi. Arkasından da daha önce çeviri ve balonlaması yapılmamış bu çizgi romanı orijinal dijital nüshasından okuduktan, gerekli yerlerde internetten araştırmalar yaptıktan ve çizgi romanla filmi karşılaştırıp inceledikten sonra çeviri ve balonlamasını yapmaya karar verdim.

Birazdan aşağıda çizgi romanın (ve tabii filmin) konusunu, özelliklerini, film ve çizgi roman hakkındaki düşüncelerimi, çeviri ve balonlama sürecini ve bu süreçte yaşadıklarımı dilimin döndüğünce anlatacağım; ancak bundan önce bu çizgi romanla (ve elbette filmle) tanışmamı, böyle bir eserden haberdar olmamı sağlayan sevgili scanfan üstada huzurlarınızda teşekkür ediyor ve sizleri Türkçe çeviri ve balonlamasını yaptığım "Hatari!" adlı çizgi romanın sunumuyla baş başa bırakıyorum.

ÇİZGİ ROMAN HAKKINDA:

ÇİZGİ ROMANIN KONUSU:

John Wayne, Hardy Krüger ve Elsa Martinelli'nin başrollerini paylaştığı 1962 yılı yapımı "Hatari!" adlı filmden uyarlanmış olan bu çizgi romanda, bir hayvanat bahçesi adına Afrika'nın zorlu arazilerinde vahşi hayvanları yakalamaya çalışan hayvan yakalayıcılarının maceraları anlatılıyor. Çeşitli uluslardan gelmiş hayvan yakalayıcıları, bu gözü kara grubun lideri olan Sean'ın önderliğinde zürafa, gergedan, bufalo, fil ve her çeşit vahşi hayvanla mücadele ederken; gruba sonradan katılan Dallas adındaki fotoğrafçı bir kadınla Sean arasındaki tatlı çekişmenin aşka dönüşmesi uzun sürmeyecek ve bu arada arka planda Afrika'nın çarpıcı vahşi yaşam görüntüleriyle harika doğası yer yer komediyle harmanlanmış bu maceraya eşlik edecektir.

ÇİZGİ ROMANIN ÖZELLİKLERİ:

Özgün Adı

:

Hatari!

Türkçe Adı

:

-

Ülkesi

:

A.B.D.

Yayın Tarihi

:

1962

Orijinal Dili

:

İngilizce

Türü

:

Aksiyon, Macera, Dram

Yayıncı

:

Dell Yayıncılık A.Ş.

Yazan

:

Leigh Brackett, Harry Kurnitz

Çizen

:

Sam J. Glanzman

Macera Durumu

:

Tam macera

Uygunluğu

:

Genç / yetişkinler için uygun

Renk Durumu

:

Renkli

Sayfa Sayısı

:

36 sayfa

Balonlama

:

gitarisyen

ÇİZGİ ROMAN HAKKINDAKİ GÖRÜŞ VE DÜŞÜNCELERİM:

Çizgi romanı okurken ilk dikkatimi çeken şey (uyarlanmış olduğu) "Hatari!" filmine (konu ve diyaloglar açısından) neredeyse bire bir bağlı kalması oldu. Tabii 3 saate yakın süresi olan bir filmin 36 sayfalık bir çizgi roman uyarlamasının filmdeki her şeyi yansıtması beklenemez. Ancak filmdeki birçok sahne, tema ve hatta diyaloglar bile çizgi romanın içeriğine / panellerine olabildiğince yetkin ve doyurucu bir şekilde işlenmişti. Fakat çizgi romanda (filmdekinden farklı olarak) bazı sahnelerin sırası değiştirilmiş, bazı sekanslar hiç işlenmemiş, bazı bölümlerse kısa tutulmuştu. Bunun sebebininse; biraz önce söylediğim gibi, uzun süresi olan bir filmdeki her şeyi değil de, can alıcı yerleri olan ve konu bütünlüğünü aktarabilecek sahneleri / diyalogları 36 sayfalık bir çizgi romana aktarmak çabası olduğunu düşünüyorum. Bu hâliyle "Hatari!" çizgi romanının, 1962 yılı yapımı "Hatari!" filminin çizgiyle ifade edilmiş geniş bir özeti olduğunu söylemek mümkün sanırım.

Bu itibarla şunu da söylemek isterim ki; "Hatari!" filmini izlerken ne kadar büyük keyif aldıysam, çizgi romanını okurken de aynı oranda keyif aldım. Keyif almamdaki en büyük etkenlerden biri de (eserin konusu ve ünlü oyunculardan oluşan bir kadroyla çekilen filmden uyarlanmasının yanında) çizgi romanın, yetkin ve usta çizer Sam J. Glanzman'ın doğal ve sade çizgileriyle hazırlanmış olmasıydı. Çizgi romanın hiçbir yerinde (bu çizgi romanın çizeri olarak) Sam J. Glanzman'ın adından açık açık bahsedilmiyor; ancak çizgi romanın 3. sayfasında (maceranın başladığı ilk sayfada) ve arka iç kapakta (35'inci sayfada) resim panelinin içinde sağ alt köşede "S.J.G" şeklinde Sam J. Glanzman'ın baş harfleri bulunuyordu. Daha önce böyle bir şey görmediğim için "S.J.G" harflerinin peşine düşünce, internette bunun ünlü çizer Sam J. Glanzman'a ait baş harfler ve çizgi romandaki çizgilerin de onun çizgileri olduğunu öğrendim. Sam J. Glanzman daha önce "Kona" adlı çizgi karakteri ortaya çıkarmış olup, aynı zamanda Türk okurlarının / korku çizgi romanı severlerin çok iyi bildiği "Korku" adlı çizgi romanlarda da çeşitli öykülerin çizimini üstlenmiş. (Tevekkeli değil, "Ben bu çizgileri bir yerden tanıyorum!" diyordum kendi kendime.)

Bu çizgi romanın uyarlandığı film de Amerikalı bir oyun yazarı olan Harry Kurnitz'in bir hikâyesinden uyarlanmış ve filmin senaryosunu bu hikâyeden yararlanarak Leigh Brackett yazmış. Çizgi roman genel hatları ve diyalogları itibarıyla filme sıkı sıkıya bağlı kalmaya çalıştığından "Hatari!" adlı bu çizgi romanın çizeri olan Sam J. Glanzman'ın da Leigh Brackett'in yazdığı bu senaryoyu çizgilerinde (anlatımlarında / konuşma balonlarında) aynen kullandığı görülebiliyor. Bu sebeple de çizgi romanı okurken filmi izlemiş biri olarak filmle aynı zevki alabiliyorsunuz.

Kısaca tekrar etmek gerekirse ben "Hatari!" filmini ve bu filmden Sam J. Glanzman'ın çizgileriyle uyarlanmış olan aynı adlı çizgi romanı çok sevdim. Umarım siz de seversiniz...

KISA BİR NOT: Bu arada şunu da söylemeden geçemeyeceğim: Bu çizgi roman bir "Dell Comics" ürünü. Dell Yayıncılık zamanında bu tarz klasikleşmiş filmleri tek sayılık çizgi romanlar hâlinde uyarlayıp piyasaya sürmüş. "Atlantis (1962)", "Die, Monster, Die! (1966)", "Maya (1965)" ve "Jason And The Argonauts (1963)" adlı çizgi romanlar da Dell Yayıncılık'ın aynı adlı klasik filmlerden uyarlayıp basımını yaptığı çizgi romanlar arasında. (Özellikle "Jason And The Argonauts (1963)" adlı filmi yıllar önce izlediğimde çok sevmiştim. Bu filmin internette hatırı sayılır bir hayran kitlesi bulunuyor ve filmin can alıcı sahneleri birçok platformda hâlâ tekrar tekrar yayınlanıyor.) Bu filmlerden "Die, Monster, Die! (1966)" adlı filmin Türkçe alt yazı çevirisini de zamanında ben yapmış ve internete yüklemiştim. Bir gün fırsatım olursa bu tarz filmlerden uyarlanmış "Dell" çizgi romanlarına da el atmayı ve özellikle (filminin Türkçe alt yazısını da ben yaptığım için başladığım işi bitirmek adına) "Die, Monster, Die! (1966)" adlı çizgi romanın Türkçe çeviri ve balonlamasını yapmayı düşünüyorum.

ÇEVİRİ VE BALONLAMA HAKKINDA:

ÇEVİRİ VE BALONLAMADA KULLANILAN FONT BİLGİLERİ:

Font Adı:

Kullanım Yeri:

CCTimSaleLower

Genel olarak

TEKNİK AYRINTILAR:

Çizgi romanın orijinal (yatay ve dikey) çözünürlüğü 150 dpi, boyutlarıysa 1088 x 1538 piksel olup; tarafımca Türkçe çeviri ve balonlaması yapılırken boyutları 1200 x 1696 piksel olacak şekilde düzenlenmiştir.

ÇEVİRİ VE BALONLAMA SÜRECİ:

Eski tarihli çizgi romanları sevdiğimi daha önce de yazmıştım. Bunlar daha çok "comics" kategorisinde olduğu için ben de hâliyle bir "comics sever" oluyorum sanırım. Veya öyle demeyelim de, "comics" tarzı çalışmalardan biraz daha fazla hoşlanıyorum. Bu tarz eski tarihli "comics" eserlerden hoşlandığım için de henüz Türkçeye çevirisi yapılmamış bu eserlerin Türkçe çeviri ve balonlamasını yapmaktan zevk alıyorum. Ancak bu tarzdaki eserlerin / çizgi romanların Türkçe çeviri ve balonlamasını yapmanın biraz zahmet isteyen yanı şu ki; bu çizgi romanlar eski tarihli olduklarından fiziksel olarak yıpranmış, sararmış, renkleri solmuş ve bazen kalitesi düşmüş baskılardan oluşuyorlar ve taranarak dijital ortama aktarılırken de bu olumsuz etkiler aynen korunduğundan bunların balonlamasını yapmak biraz emek ve sabır istiyor. İşte bu eski tarihli çizgi romanın balonlamasını yapmak da benim için böyle oldu. Sayfa renklerini ve kenarlarını ayarlamak, o eski tarihli solgun görüntüyü ve renklerini verebilmek, balon içlerini orijinal renklerine en yakın şekilde (ama o nostaljik, solgun renkleri de korumaya çalışarak) temizlemeye ve balon içi yazılarının (dijital nüshasında göründüğü gibi) hafif silik görüntüsünü orijinal şekilde bırakmaya çalışmak biraz zamanımı aldı. Ama sanırım yapacak bir şey yok; hatta şikâyet etmeye bile hakkım yok: Zira bu eserin çeviri ve balonlamasını yaparken işin bu kısmından bile büyük zevk aldım.

Aslında bu çizgi romanın Türkçe çeviri ve balonlamasına iki ay önce başlamıştım. Yukarıda bahsettiğim gibi bu çizgi romanın uyarlandığı filmden haberim olduktan sonra filmi izlemiş, çizgi romanı okumuş; daha sonra filmle çizgi romanı karşılaştıra karşılaştıra birkaç kez daha izleyip okuyarak iyice içselleştirmiş ve çizgi romanın Türkçe çeviri ve balonlamasına başlamıştım. Ancak çeviri ve balonlama çalışmalarımı yaparken eserin neredeyse tamamını bitirmiştim ki; ülkemizde hepimizi yasa boğan, etkileyen, birçok vatandaşımızın hayatını, birçoğumuzun da yakınlarını kaybettiği deprem felaketi oldu. (Buradan bir kez daha depremde hayatını kaybeden herkese Allah'tan rahmet, yakınlarını kaybedenlere baş sağlığı ve yaralı olarak kurtulanlara acil şifalar diliyorum. Allah ülkemize ve insanımıza bir daha böyle acılar yaşatmasın.)

Benim de oğlumun (aslen Adanalı olup Gaziantep'te çalışan, depreme Gaziantep'te yakalanan ve bulunduğu evden son anda kurtulan) nişanlısı bir depremzede olduğundan onu (ilk gün alamasak da ikinci gün alıp) bulunduğumuz şehre getirdik ve bizimle birlikte kalmaya başladı. Arkadaşları ilk gün ölmüştü ve bu süreçte Adana'da sevindirici haber almayı beklediği akrabaları da ne yazık ki depremin beşinci günü enkaz altında vefat etmiş hâlde bulundular. Hem yaşanılan acılar, hem müstakbel gelin kızımızın bizde kalıyor olması, hem depremdeki kurtarma, yardım ve bağış çalışmalarına elimden geldiğince, gücümün yettiğince, karınca kararınca maddi manevi yardımda bulunmak için az da olsa katkı sağlamaya çalışıyor olmam, hem de içimden hiçbir şey yapmak gelmemesi sebebiyle bu süreçte eserin çeviri ve balonlamasıyla uğraşmayı düşünmedim / düşünemedim bile.

Bu şekilde geçen birkaç haftadan sonra birkaç gün önce çizgi romanı yeniden elime almaya karar verdim ve (zaten çok fazla bir işi kalmamış olan) Türkçe çeviri ve balonlamasını kaldığı yerden bitirerek huzurlarınıza çıkardım. Umarım çizgi romanı siz de benim gibi severek okursunuz ve yine umarım her gün çeşitli acılar / hüzünler yaşadığımız bu coğrafyada bu çizgi romanı okurken kısa süreliğine de olsa dertlerinizden biraz sıyrılıp başka dünyalara bir kapı aralamış olursunuz.

Sevgi, saygı ve selamlarımla...

ÖNEMLİ OLDUĞUNU DÜŞÜNDÜĞÜM BİR NOT: Belki bildiğiniz üzere; çizgi roman çeviri ve balonlama çalışmalarımı yaparken genellikle çizgi romanda (orijinal eserde yer alan telif metinlerinde, reklamlarda, tanıtım yazılarında, künye ve ifadelerde v.s.) Türkçeye çevrilmemiş tek bir kelime bile bırakmamaya özen gösteriyorum. Ancak bu sefer öyle yapmadım. Bu çizgi romanın son sayfası olan 36'ıncı sayfasındaki reklamı tamamen Türkçeye çevirmek ve balonlamasını yapmak yerine, bu sayfaya "Hatari!" filminin afişini biraz düzenleyerek yerleştirdim. Bunu yapmamdaki sebep üşenmem değil, bu sayfada yer alan reklamın (1962 yılına ait olması nedeniyle) eski tarihli bir reklam olması, artık geçerliliğinin kalmaması ve reklamda oyuncak silah satışına yer verilmesiydi. Ben de bu sayfayı (çeviri ve balonlamasını yaparak) düzenlemek yerine (biraz önce belirttiğim gibi) "Hatari!" filminin afişini (üzerinde biraz oynamalar yaparak) yerleştirmeyi tercih ettim. Umarım bunun için mazur görülürüm...

NOT: Yukarıda okumuş olduğunuz yazı, tarafımdan 26 Şubat 2023 tarihinde yazılmış ve bazı değişikliklerle www.cizgidiyari.com sitesinde açtığım "Hatari! - 1962 (Çeviri ve Balonlama)" adlı konu başlığı altında yayınlanmış olup; bu yazımın konu aldığı çizgi roman, çizgi romanları daha kolay ve rahat okumak için oluşturulmuş olan "cbr" (comic book reader) formatında da hazırlanmış ve aynı tarihte "cbr" formatındaki çizgi roman dosyası internete yüklenerek yine www.cizgidiyari.com sitesinde biraz önce sözünü ettiğim konu başlığı altına dosya linki eklenmiştir.

Çizgi romanı "cbr" formatında okumak isterseniz aşağıdaki linke tıklayıp çizgi roman dosyasını bilgisayarınıza / tabletinize indirmeniz yeterlidir. ("CBR" formatındaki çizgi roman dosyalarını okumak için kullanacağınız program olan "CDisplay" programını indirmek ve kullanım şeklini öğrenmek için BURAYA bakabilirsiniz.)

"CBR" Formatında Hazırlanmış
Çizgi Roman Dosyasını İndir

ÇİZGİ ROMANI DOSYA İNDİRMEDEN OKUMAK İSTEYENLER İÇİN:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

"ANA SAYFA"YA GİT