|
Huzurlarınıza çıkardığım bu ilk çalışmamdan önce, çizgi
roman çevirisi ve balonlaması hakkında hemen hemen
hiçbir şey bilmiyordum. Aslında yıllardır yabancı
filmlere alt yazı çevirisi yaptığım için çeviri
konusunda oldukça deneyimli sayılırım, ancak çizgi roman
çevirisinin biraz farklı olduğunu bu “Çeviri ve
Balonlama” maceramda öğrendim. Çeviriyi yapmakta
sorun yok, ama o çeviriyi balonların içine anlam
bütünlüğünü bozmayacak şekilde yerleştirmek biraz sabır,
deneyim, cesaret ve özen istiyor. (Film çevirilerinde
alt yazı dosyası size serbestlik tanır ve çevirinizin
virgülüne bile dokunmadan, yeni satırlar ekleyerek
sahnenin durumuna göre zaman ayarlarını yapar, bu
şekilde de alt yazıyı oluşturursunuz. Ancak burada –her
ne kadar font küçültme, balon büyütme gibi yöntemlerin
olduğunu da öğrenmiş bulunmamla beraber, bazen uzun
çeviriler için bu yöntemler de yetersiz kaldığından-
çeviriyi balona sığdırmak için çevirinizden fedakârlık
yapmanız gerekebiliyor.) Yine; film çevirilerinde “Ah”,
“Oh”, “Err..”, (çoğu zaman) “Well”, “You see” gibi ünlem
ve ifadelerin (çevirisi yapılmış olsa bile) alt yazı
dosyasında kullanılması (istisnalar dışında) doğru bir
anlayış / yaklaşım değildir ve bu şekilde hazırlanmış
bir alt yazı yeterli / iyi / uygun sayılmaz. Ancak çizgi
romanda, neredeyse her karede bu ünlemlere, ses
efektlerine ve (“Erkk” gibi anlamının karşılanması epey
zor olan) harf gruplarına rastlamak mümkün. Durum böyle
olunca da, “Tud / Thud”, “Zbam / Sbam”, “Giggle”, “Sigh”,
“Erkk” gibi ünlem, ifade ve ses efektlerini (bunları
bazen olduğu gibi bırakmak mümkün olmadığından)
çevirmeye çalışmak gerçekten çaba istiyor.
İşte bu ve buna benzer diğer konular aklımı kurcalarken;
çizgi romana gönül vermiş dostların buluştuğu ve büyük
usta ve üstatları bünyesinde barındıran Türkiye'nin en
büyük ve en kaliteli çizgi roman sitelerinden biri olan
www.cizgidiyari.com forum sitesindeki değerli
ustaların ve dostların yardımlarını, fikirlerini,
görüşlerini, desteklerini, önerilerini esirgememesi
sonucu kafamdaki birçok soruya yetkin ve doyurucu
cevaplar alarak çalışmama devam ettim. Sonuçta da çeviri
ve balonlamasını yaptığım çizgi romanı bitirdim ve
ortaya kendi çapımda bir şeyler çıkardım. Bu çalışma her
şeyiyle yaklaşık 10 günümü aldı. Henüz ilk çeviri ve
balonlama deneyimim olduğu ve hep eksik bir şeyler
kaldığını düşünerek çalıştığımdan; tekrar tekrar geriye
dönüp balonların şeklini, yaptığım çeviriyi, çevirinin
yerleşimini ve genel düzeni defalarca kontrol ettim.
Biraz önce de belirttiğim gibi; çeviri ve balonlamasını
yaptığım bu çizgi roman üzerinde çalışırken değerli
üstatların, dostların ve konuyla ilgilenen herkesin
belirtmiş olduğu bütün önerileri, fikirleri, bilgileri
ve teknikleri değerlendirmeye çalıştım. Sonuçta da kendi
kararlarımı vererek -ve öğrendiğim bilgiler ışığında
çizgi roman üslubunu, yapısını ve balonlama
standartlarını bozmamaya gayret ederek- kendimce bir
tarz oluşturdum. Balonlama yaparken olabildiğince -ve
balon yapısı izin verdiği sürece- kelimeleri bölmemeye,
ses efektlerini dilimize uygun hâle getirmeye, orijinal
çizgi romandaki fonta ve font büyüklüklerine benzer font
ve font değerleri seçip kullanmaya özen gösterdim. Yine
bunun dışında, üzerinde çalıştığım çizgi romanın
hepimizin bildiği bir masalı konu alması sebebiyle masal
yapısına bağlı kalmak ve anlatım dilini de bu şekilde
kullanmak istedim. Bu yüzden çeviriyi yaparken hikâyenin
tamamını, sahne değişimlerindeki yumuşak geçişleri de
göz önüne alarak, birinci elden bir masal anlatıcısının
ağzından ve "duyulan (miş'li) geçmiş zaman"
kipiyle kurguladım. Karakterlerin konuşmalarına anlam
yüklerken kişilik özellikleriyle olaylar karşısındaki
tavırlarını dikkate aldım ve çeviriyi de buna dayanarak
yaptım. Umarım bu anlayışı çizgi romandaki masalsı
havaya yedirebilmişimdir.
Bu ilk çeviri ve balonlama çalışmamda ne derece
başarılıyım, bilmiyorum. Elbette, takdir sizlerin.
Zorlu ve bir o kadar da keyifli bu uğraş konusunda
değerli yardımlarını, bilgilerini, önerilerini
esirgemeyen ve çalışmamın bu aşamaya kadar gelmesinde
büyük katkıları olan tüm ustalara ve dostlara bütün
samimiyetimle bir kez daha teşekkür ediyor ve sizleri
“Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler” isimli bu çizgi romanla
baş başa bırakıyorum. |
